Święci w niebie i na ziemi

Fundacja Dziedzictwo Nadbużańskie oraz Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wołomińskiej WOŁOMINIAK zrealizowały współfinansowany przez Powiat Wołomiński projekt pn. „Święci w niebie i na ziemi”, Ewidencja kapliczek, figur i krzyży przydrożnych w powiecie wołomińskim etap I

W ramach realizacji projektu w trzech gminach powiatu wołomińskiego: Gminie Poświętne, Gminie Strachówka i Gminie Wołomin (osobno Miasto Wołomin) zewidencjonowano 309 obiektów małej architektury sakralnej. Najstarsze z nich zlokalizowano na terenie gminy Strachówka: krzyż żelazny na kamiennym cokole datowany 1882-1903 w Kątach Wielgi oraz kapliczkę murowaną z 1888 r. w Józefowie. Obiekty z początków XX w. (1902, 1903 r.) zewidencjonowano we wszystkich trzech gminach. Przygotowany w ramach realizacji projektu spis zawiera miejsce pochodzenia obiektu, przybliżony czas powstania, opis z natury, fotografię oraz uwagi okolicznych mieszkańców poszerzające wiedzę na temat danego obiektu. Na podstawie tak sporządzonego spisu można wytypować obiekty do wpisania do Gminnych Ewidencji Zabytków, przygotować katalog albo przewodnik.
Na uwagę zasługuje ilość obiektów małej architektury sakralnej na terenie objętym spisem, która przekroczyła znacznie oczekiwania realizatorów projektu. Równie ważna jest ich różnorodność, będąca odzwierciedleniem pobożności, artystycznej wizji, niekiedy fantazji, jak również zasobności finansowej ich fundatorów. Intencje przyświecające budowie kapliczek i krzyży niekiedy zostały wypisane na cokołach, a częstokroć pozostały znane tylko ich twórcom. Kapliczki i krzyże są nieodłącznym elementem krajobrazu, a przy tym świadectwem historii. Najstarsze z nich sięgają czasów Powstania Styczniowego, przetrwały zawieruchy dwóch wojen światowych. Zawsze otoczone opieką lokalnej społeczności.
Autorzy spisu chcieliby zwrócić uwagę na konieczność edukowania młodzieży pod kątem dostrzegania wartości we własnym otoczeniu kulturowym i sugerują wprowadzenie do szkół podstawowych regularnych rajdów terenowych z weryfikacją stanu drobnej architektury sakralnej w okolicy. Takie akcje byłyby nie tylko atrakcją dla młodzieży, ale też doskonałą lekcją szacunku do pobożności ludowej.